1. Fikir Geliştirme ve Problem Tanımlama (Idea Development and Problem Definition)
-
Önce kendine “Bu proje neyi çözüyor?” sorusunu sor. (Ask yourself, "What problem does this project solve?")
-
Problem, gerçek hayatla ilgili ve ölçülebilir olsun. (Ensure the problem is real-life related and measurable.)
-
İyi bir problem tanımı, projenin yarısıdır. (A well-defined problem is half the project.)
-
Güncel sorunlara odaklanmak, projenin görünürlüğünü artırır. (Focusing on current issues increases your project's visibility.)
-
Problem tanımında varsayım değil, somut gözlem kullan. (Use concrete observation, not assumptions, in defining the problem.)
-
Sorunun kimleri etkilediğini açıkça belirt. (Clearly state who is affected by the problem.)
-
Önceki projelerle benzerlik varsa farkını netleştir. (If similar projects exist, clearly define your difference.)
-
Projenin sosyal etkisini göz ardı etme. (Do not ignore the social impact of the project.)
-
“Bu proje neden şimdi?” sorusuna cevap hazırla. (Prepare an answer to "Why this project now?")
-
Küresel hedeflere (sürdürülebilir kalkınma, 21. yüzyıl becerileri vb.) dayandır. (Align with global goals such as sustainable development and 21st-century skills.)
2. Literatür Taraması ve Ön Bilgi Toplama (Literature Review and Preliminary Research)
-
Aynı konuda daha önce yapılmış projeleri incele. (Review previous projects on the same topic.)
-
Güncel (son 5 yıla ait) kaynakları önceliklendir. (Prioritize recent sources – last 5 years.)
-
Sadece makale değil, tez, rapor, patent ve haberleri de incele. (Examine not only articles but also theses, reports, patents, and news.)
-
Kaynakları mutlaka APA veya benzeri standartlarla düzenle. (Format your references using APA or a similar standard.)
-
Literatürün sonuna “Bu boşlukları doldurmak istiyoruz” gibi bir ifade ekle. (Conclude the review with a statement like "We aim to fill these gaps.")
-
Uluslararası literatürü mutlaka kontrol et. (Be sure to review international literature.)
-
Bilimsel doğruluğu olmayan blog ve forumlardan kaçın. (Avoid blogs and forums lacking scientific credibility.)
-
Fikri destekleyen değil, eleştiren kaynakları da dahil et. (Include sources that critique, not just support your idea.)
-
Anahtar kavramları ve tanımları açık yaz. (Clearly define key concepts and terms.)
-
Alan uzmanlarıyla kısa görüşmeler yaparak bilgi derinliğini artır. (Enhance your understanding with short expert interviews.)
3. Amaç, Hedef ve Hipotezler (Objectives, Goals, and Hypotheses)
-
Proje amacı bir cümlede anlaşılır olmalı. (The project objective should be understandable in a single sentence.)
-
Hedefler SMART olmalı. (Goals should be SMART: Specific, Measurable, Achievable, Realistic, Timely.)
-
Amaç ve hedefleri karıştırma: Amaç genel, hedef somuttur. (Do not confuse objectives with goals: objectives are broad, goals are specific.)
-
Hipotezler varsa test edilebilir şekilde yaz. (Write hypotheses in a testable manner if applicable.)
-
Amaç ile yöntem arasında mantıklı bir bağ kur. (Establish a logical link between the objective and the method.)
-
Her hedefin bir çıktısı olduğunu unutma. (Each goal should result in a measurable outcome.)
-
Hedef sayısı çoksa önceliklendir. (Prioritize your goals if there are too many.)
-
Amaç ve hedeflere yönelik riskleri önceden belirt. (Identify risks associated with your objectives.)
-
“Bu hedef neden önemli?” sorusuna net bir yanıt üret. (Clearly answer “Why is this goal important?”)
-
Hedeflerin paydaşlara etkisini düşünerek yaz. (Write goals considering their impact on stakeholders.)
4. Yöntem Seçimi ve Araçlar (Method Selection and Tools)
-
Yöntem, problemin doğasına uygun olmalı. (Choose a method appropriate for the problem.)
-
Nicel, nitel ya da karma yöntemi rastgele değil; bilinçle seç. (Choose quantitative, qualitative, or mixed methods deliberately.)
-
Veri toplama araçlarını güvenilir kaynaklardan al ya da geliştir. (Use reliable tools or develop your own.)
-
Ölçek kullanacaksan geçerlik ve güvenirlik bilgilerini yaz. (Provide validity and reliability info for scales.)
-
Prototip varsa teknik çizim ekle. (Include technical drawings if applicable.)
-
Laboratuvar varsa güvenlik önlemlerini açıkla. (State lab safety precautions.)
-
Tasarım süreci varsa mühendislik adımlarını sırala. (List design/engineering steps.)
-
Öğretim yöntemi ise hangi kuramsal modele dayandığını belirt. (State the theoretical model if it's a teaching method.)
-
Süreç adımlarını haftalara veya fazlara böl. (Break the process into weeks or phases.)
-
Uygulama öncesi pilot çalışmayı mutlaka planla. (Plan a pilot test before implementation.)
5. Malzeme, Kaynak ve İş Planı (Materials, Resources, and Work Plan)
-
Malzeme listeni detaylandır: miktar, özellik, fiyat. (Detail quantity, quality, cost of materials.)
-
Alternatif malzeme önerisi sun, tedarik problemi çözülür. (Offer alternatives in case of supply issues.)
-
Süreç haritası çıkar: ne zaman, ne yapılacak? (Create a workflow: what, when, who.)
-
Her hafta veya ay için bir hedef belirle. (Set targets per week or month.)
-
İnsan kaynağını (öğrenci, danışman, uzman) netleştir. (Identify all human resources.)
-
Görev dağılımı tablosu oluştur. (Create a task assignment table.)
-
Zaman çizelgesini grafikle göster. (Use a Gantt chart if possible.)
-
Riskleri belirle ve B planlarını yaz. (Identify risks and write backup plans.)
-
İş birliği varsa kimin ne yapacağı yazılı olsun. (Define collaboration roles in writing.)
-
Harcama kalemlerini açık yaz ve gerçekçi fiyatlandır. (List all expenses transparently.)
6. Veri Toplama ve Analiz (Data Collection and Analysis)
-
Toplayacağın verinin türünü netleştir. (Clarify the type of data you’ll collect.)
-
Katılımcı sayısını, seçilme gerekçesini yaz. (State participant count and selection logic.)
-
İzin belgelerini zamanında al. (Obtain necessary permissions early.)
-
Veri toplama süreci etik kurallara uygun olmalı. (Follow ethical standards.)
-
Anket/sınav formu sade ve anlaşılır olsun. (Keep forms simple and clear.)
-
Görsel/veri kaydı varsa gizliliği gözet. (Ensure privacy in data/visual records.)
-
Hangi yazılım/analiz aracı kullanılacak belirt. (State which software you'll use.)
-
Analiz türünü açık yaz. (State the type of analysis – descriptive, inferential, etc.)
-
Anlamlılık düzeyini belirt. (Mention statistical significance level, e.g., p < 0.05.)
-
Görsel destekli analiz sunmayı ihmal etme. (Use graphs and visuals in reporting.)
7. Ürün ve Sonuçlar (Products and Results)
-
Çıktılar ölçülebilir ve gösterilebilir olsun. (Outputs must be measurable and visible.)
-
Sadece ürün değil, süreç raporu da yaz. (Include process report, not just outcome.)
-
Görsel/dijital sunum ekle. (Add visuals: videos, animations, posters.)
-
Prototip varsa test sonuçlarını belirt. (Show testing results of prototypes.)
-
Yenilikçi yönünü net anlat. (Highlight what makes your project innovative.)
-
“Bu ürün kimler için değerli?” sorusuna yanıt ver. (Identify your target users.)
-
Sonuçları amaç ve hipotezlerle eşleştir. (Link outcomes back to your hypotheses.)
-
Geliştirme potansiyelinden bahset. (Mention scalability and future work.)
-
Sonuçları sade bir dille sun. (Present results simply and clearly.)
-
“Bir sonraki adım ne olabilir?” sorusunu yaz. (Suggest what could be the next step.)
8. Yaygın Etki ve Sürdürülebilirlik (Wider Impact and Sustainability)
-
Projenin toplumda yaratacağı farkı anlat. (Describe the social impact of your project.)
-
Hangi paydaşların ilgisini çekeceğini belirt. (Identify relevant stakeholders.)
-
Projeyi başka ortamlarda nasıl uyarlayabileceğini açıkla. (Explain how it can be adapted elsewhere.)
-
Eğitsel projelerde, öğretmen ve öğrenci kazanımlarını yaz. (List gains for students and teachers in educational projects.)
-
Yaygınlaştırma planı oluştur: seminer, blog, YouTube, e-kitap vb. (Create a dissemination plan: seminar, blog, YouTube, ebook etc.)
-
Basın/medya ile paylaşım stratejisi geliştir. (Plan how you will engage with media.)
-
Dijital platformda sürdürülebilirlik için öneri sun. (Propose a digital sustainability strategy.)
-
Projenin devamı için kaynak arayışını belirt. (Note any follow-up funding plans.)
-
Paydaşlardan destek mektubu al ve ekle. (Request and attach letters of support.)
-
Projenin olası yaygın etkisini sade ve çarpıcı anlat. (Explain potential widespread impact clearly and powerfully.)
9. Raporlama, Sunum ve Dosyalama (Reporting, Presentation and Documentation)
-
Raporun bölümleri mantıklı bir akış izlesin. (Your report should follow a logical structure: Introduction, Purpose, Method, Results, Conclusion.)
-
Dilbilgisi ve imlaya dikkat et. (Mind spelling and grammar – errors reduce credibility.)
-
Kısaltmaları ilk geçtiği yerde açıkla. (Define abbreviations the first time you use them.)
-
Tablolar ve grafikler açıklayıcı başlıklar içersin. (Give tables and figures descriptive captions.)
-
Sonuçları mutlaka tartış; sadece veriyi sunma. (Don’t just report results – discuss them.)
-
Özgünlük oranını kontrol et. (Check similarity/plagiarism rate.)
-
Özet bölümü çarpıcı ve net olsun. (Make the abstract short and powerful.)
-
Sunum sırasında zaman yönetimine dikkat et. (Stick to time limits in presentations.)
-
Jüri için anlaşılır, hikâyeleştirilmiş bir anlatım kullan. (Use a clear, storytelling approach for juries.)
-
Ekler (fotoğraf, çizim, izin belgesi) düzenli biçimde yerleştir. (Organize appendices well: photos, drawings, permissions.)
10. Etik, İletişim ve Değerlendirme Süreci (Ethics, Communication, and Evaluation Process)
-
Her projede etik ilkelere uyum zorunludur. (Adhere to ethical principles in every project.)
-
Katılımcı rızası belgelensin. (Obtain and document informed consent.)
-
Başkalarının fikrini kullanıyorsan kaynak göster. (Cite all sources you use.)
-
Hakem/jüri eleştirilerini kişisel alma; geliştirici gör. (Take feedback constructively, not personally.)
-
Başvuruları son günlere bırakma. (Avoid last-minute submissions.)
-
Jüriyle tartışma değil, diyalog kur. (Engage in respectful dialogue with the jury.)
-
Sade, özlü, hedef odaklı konuş. (Be concise, clear, and goal-focused in your speech.)
-
Tüm sorulara hazır ol; çalışmanı sen anlatmalısın. (Be prepared for all questions – know your work best.)
-
Başarısızlık da öğrenme biçimidir; tekrar başla. (Failure is a form of learning – restart if needed.)
-
Projeyi değil, gelişimi önemse: her adım tecrübedir. (Value growth, not just the project: each step is experience.)